Böbrek Nakli İçin Aranan Şartlar
Böbrek yetmezliği tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de sıklıkla görülen bir problemdir. Böbreklerin görevini yerine getirmemeye başlaması kısaca böbrek yetmezliği olarak isimlendirilmektedir. Uzman doktorlar tarafından hastalara böbrek yetmezliği tanısı konmasının ardından hastalar potansiyel bir böbrek nakli adayı olacaktır. Ancak böbrek nakli için aranan şartlar bulunmaktadır.
Herhangi bir hastalığı bulunmayan kişiler böbreklerinden %100 oranında verim alırlar. Tek bir böbreğin kalması durumunda verim %50 seviyesine düşer. Böbrek yetmezliğinde hastaların böbrekleri tamamen işlevini yitirirken hastalara diyaliz uygulamasına geçilir. Ancak diyaliz uygulaması %5 oranında verim sunabilmektedir. Bu sebeple de hastalar için nakil işlemi hayati önem taşır.
Böbrek Nakli Listesine Nasıl Girilir?
Hastanın böbrek nakli listesine girmesi için ilk olarak uzman hekim tarafından böbrek yetmezliği tanısının konması gerekmektedir. Nefroloji uzmanları tarafından bu tanı konup belgelendirilmeden hastaların listeye dâhil olması mümkün olmaz.
Böbrek yetmezliği sorunu olan kişilere direkt olarak diyaliz yazılır. Aynı zamanda tüm akrabaları arasında çeşitli testler uygulanmaya başlanacaktır. Testler sırasında akrabaların böbrek nakli için aranan şartlar açısından uygun olup olmadığı araştırılır. Kan ve doku uyumuna bakılacağından akrabalarda uyum sağlanma ihtimali çok daha yüksektir.
Akrabalarda uyum yakalanamazsa ya da akrabalar böbrek nakliye onay vermezse bu durumda hasta böbrek nakli listesine girer. Hastalar kadavra listesine alınacaktır. Böbrekler kadavralardan alınır ve uygun hastalara nakil işlemi gerçekleşir. Canlı böbrek nakli yalnızca aile içinde ya da akrabalardan olabilmektedir.
Kimler Böbrek Verebilir?
Böbrek naklinde verici olarak yer alacak kişiler için tek sınır yaştır. Vericiler 18 yaşının altında olamazlar. Yasal olarak olmasa da 65 yaşın üzerinde de olmamalıdır. Ancak vericinin sağlık durumuna göre bu üst yaş sınırı esnetilebilir. Genellikle yaşı 65’in üzerinde olan kişilerden böyle bir talepte bulunulması söz konusu olmayacaktır.
Böbrekleri verecek olan kişilerin belli başlı hastalıklarının olmaması önemlidir. Birazdan bahsedeceğimiz hastalıkları olan kişiler de böbreklerini veremezler. Canlı böbrek naklinin gerçekleşmesi için anne, baba, çocuk, kardeş, dede, nine, amca, dayı hala, teyze ve çocukları arasından bir kişinin olması gerekir. Aksi halde böbrek nakli için aranan şartlar sağlanmamış olacaktır.
Kimler Böbrek Veremez?
Böbrek naklinde verici olarak yer almaya karar veren kişiler son derece ciddi ve önemli bir karara imza atmış olacaklardır. İnsanlar kendi kararları ile verici olsalar da bazen vücutlarının durumu buna engel olabilir.
- 18 yaşının altında olan kişiler,
- Hipertansiyon rahatsızlığı olan ve hipertansiyon ilacı kullanan kişiler,
- Şeker hastaları,
- Devamlı böbrek taşı tekrarı olanlar,
- Proteinüri olanlar,
- Mikroskopik hematüri olanlar,
- Şişman insanlar,
- Psikiyatrik rahatsızlığı olanlar, Ailesinde yüksek tansiyon ve şeker hastalığı tanısı olanlar, böbrek vermek için uygun kişiler değillerdir.
Eğer böbrek nakli için aranan şartlar sağlanmıyorsa böbrek nakli gerçekleşemez. Yukarıda yer alan olumsuz durumların söz konusu olmaması gerekmektedir.
Böbrek Naklinde Doku Uyumu Nedir?
Doku uyumu böbrek nakli için aranan şartlar arasında yer alır. Kadavradan ve canlıdan nakil işlemlerinde dikkat edilen etmenlerden bir tanesidir. Doku tipi insana genetik olarak geçen ve tüm hücrelerinde yer alan bir antijen setidir. İnsandan insana farklılık gösterirken benzer yapıda olan ve aralarında herhangi bir genetik bağ olmayan kişiler söz konusu olmaktadır.
Kadavradan böbrek naklinde doku uyumu olmazsa olmazdır. Ancak canlı bireyden böbrek alınacaksa çok önemli değildir. Araştırmalar %6 oranında verim düşüklüğüne sebep olabildiğini gösterir. Böbrekten alınan verimin bu oranda düşmesi, aksi halde yaşam kaybı olacağı düşünülürse değersizdir.
Böbrek Naklinde Kan Uyumu Nedir?
Böbrek naklinin gerçekleşmesinde en önemli etmen kan uyumudur. Hasta ve verici arasında kan uyumu olmadan böbrek nakli gerçekleşmez. Böbrek nakli için aranan şartlar dendiğinde en önemlisini oluşturan kan uyumunda aynı kana sahip olan kişiler arası nakil söz konusu olacaktır. Ancak buna ek olarak bazı kan grupları arasında da nakil işlemi gerçekleşebilir.
0 kan grubuna sahip olan kişiler yalnızca 0 kan grubuna sahip insanlara böbrek verebilirler. A ve B kan grubunda ise her grup kendisine ve 0 kan grubuna böbreğini verebilir. AB kan grubuna sahip olan kişiler ise herkese böbreğini verebilirken yalnızca AB grubundan böbrek alabilecektir. 0 kan grubuna sahip kişiler her gruptan böbrek nakli alabildiğinden avantajlıdır.